Bir işyerinde uzun yıllar çalıştıktan sonra ayrılmak isteyenler, kıdem tazminatından vazgeçemedikleri için ya bu yolculuğa devam eder ya da tazminatını yakar. Ancak sosyal güvenlik sistemimiz 5 farklı yöntemle istifa edene tazminatını alma hakkı tanıyor.
1 EVLENDİKTEN SONRA
Kadın sigortalıların evlilik nedeniyle işten ayrılması durumunda, çalışma süresine göre hesaplanan kıdemini alır. Bu haktan yararlanabilmek için evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde evlilik cüzdanıyla işveren başvurmak gerekiyor. Hamilelik veya doğum sebebine dayalı işten ayrılmalar istifa olarak değerlendirildiğinden, bu nedenlerle işten ayrılan işçi tazminat haklarından vazgeçmiş sayılıyor. Yani tazminat ödenmiyor.
2 EMEKLİLİK HAKKI ELDE EDİLİNCE
Emekliye, yaş dışında emeklilik hakkı elde edene kıdem tazminatı ödeniyor. Burada prim ve sigortalılık yılına dikkat edilmeli. 8 Eylül 1999’dan önce ilk kez sigortalı olup da 15 yıl 3600 gün sigortalılık süresini dolduran yani yaş dışındaki emeklilik şartlarını yerine getiren işçiler, SGK’dan ‘Kıdem tazminatı alabilir’ yazısını temin ederek işverene verip, istifa ederse kıdem tazminatı alabiliyor. Yine bu tarihten önce sigortalı olanlar EYT hakkıyla emekliliği hak ettiğinde kıdemini alabilir.
3 ASKERE GİDERKEN
4857 sayılı İş Kanunu’na göre; askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan işçi, kıdem tazminatını alabilir. Askerlik görevi sebebiyle işçiye sağlanan bu hak, bedelli askerlik için de geçerli. Ancak askere gidecek kişiye ihbar tazminatı ödenmiyor.
4 TEHLİKELİ İŞ VE HASTALIK RİSKİ
İşin işçinin sağlığı veya hayatı için tehlike oluşturması; işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren veya başka bir işçinin bulaşıcı ya da işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması işçiye iş akdini feshetme hakkı verir.
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıktığında da işçi iş akdini feshedebilir. Bu durumlarda da yine tazminat hakkı elde edilir.
İşyeri, bir belediye (büyükşehirlerde büyükşehir belediye) sınırını aşacak şekilde taşınırsa, işçi ile işveren arasında var olan hizmet sözleşmesinde aksi yazmıyorsa işçi yeni adrese gitmek zorunda değil ve kıdemini alarak ayrılabilir.
5 HAKLI SEBEPLER VARSA
Çalışanına kötü muamelede bulunan işveren, işçisi işi bıraktığında kıdem tazminatı ödemek zorunda kalır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24’üncü maddesi, işçinin hangi hallerde iş akdini haklı nedenle feshedebileceğini düzenliyor.
